خبرگزاری شبستان

خبرگزاری شبستان – سرویس قرآن و معارف: "مرحوم ابوی(اعلي اللّه مقامه الشّريف) در ماه مبارک رمضان خیلی کم این طرف و آن طرف می‌رفتند، امّا به خصوص شب جمعه، نه مهمانی را می‌پذیرفتند و نه خودشان سفره‌ای می‌انداختند که افطاری بدهند. تازه معمول این است که شب جمعه، چون فردایش تعطیل است، انسان راحت‌تر است و بهتر می‌تواند استراحت کند، هم خانواده راحت‌تر است و هم خود انسان راحت‌تر است، امّا ایشان انجام نمی‌دادند. دلیل و برهانش هم همین است. خیلی جالب است من این را در بعضی از بزرگان، از جمله آیت‌الله مولوی قندهاری هم دیده بودم که ایشان هم این کار را می‌کردند و هیچ موقع دعوت در شب جمعه ماه مبارک رمضان را نمی‌پذیرفتند تا آن حال اتّصال از بین نرود. ای بسا لقمه اثر بگذارد و آن شب که کالیلة القدر است، آن حال مناجات و دعا از دست برود." آنچه در ادامه می آید بخش اول بیانات آیت الله روح الله قرهی، استاد اخلاق و مدیر مدرسه علمیه امام مهدی (عج) در شب چهارم رمضان المبارک در جمع علاقمندان است.

شبی دارای عنایتی مافوق عنایت در ماه مبارک

بهترین اوقات ماه مبارک رمضان که هر لحظه‌ی آن، مظانّ به اجابت دعا هست، شب هنگام و لیل است. شب جمعه ماه مبارک رمضان هم شب نورٌ فوق کلّ نور است. شب عنایت مافوق عنایت است. شب مرحمت مافوق مرحمت است. شب لطف و کرامت، ما فوق لطف و کرامت است. به قدری شب جمعه‌ی ماه مبارک رمضان مهم است که اولیاء خدا آن را کالیلة القدر نامیدند.

اگر انسان بتواند در کلّ ماه مبارک رمضان، شب‌ها بیدار بماند، فبها المراد و مطلوب، امّا اگر به واسطه مطالب و مشاغل و گرفتاری‌ها نتوانست، شب جمعه را از غروب پنجشنبه تا سحرگاهان، حتّی مطلع الفجر، پلک روی هم نگذارد و مراقبه‌ی ویژه کند؛ چون شبیه به لیله القدر است.

باور به اجابت دعا، اجابت می‌آورد!

مهم‌ترین چیزی که پروردگار عالم در این ماه از انسان‌ها خواسته، بعد از ورع عن محارم الله، دعاست. ضمن این که انسان قرآن می‌خواند که اولیاء خدا روزی تا سه جزء هم قرآن می‌خواندند، امّا دائم مشغول به دعا باشد.

انسان با این دعایی که انجام می‌دهد، کاری می‌کند که از دنیا و مافیها جدا شده و به خدا متّصل گردد و انسان الهی شود. منتها یک مطلبی را پیامبر عظیم‌الشّأن(صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) بیان فرمودند که خیلی قابل توجّه است و آن، این است: اوّلاً انسان با ایمان خدا را بخواند و به اجابت دعا ایمان داشته باشد و ثانیاً قلب غافل نباشد.

آن چیزی که بارها و بارها بیان کردم و به قدری مهم است که اگر هر روز و هر لحظه هم تکرار شود، جا دارد، این است: دعای روز اوّل ماه مبارک رمضان فقط برای روز اوّل نیست، بلکه برای همه‌ی روزها و هر لحظه که یادتان آمد هم می‌باشد. حتّی در دل شب هم می‌توانید بخوانید و فکر نکنید که فقط برای روز است. هر لحظه یادتان آمد این دعا را بخوانید. یکی از چیزهایی که باید در این ماه مبارک رمضان ملکه‌ی وجود انسان شود، همین دعای روز اوّل ماه مبارک رمضان است: «اللَّهُمَ‏ اجْعَلْ‏ صِيَامِي‏ فِيهِ‏ صِيَامَ الصَّائِمِينَ وَ قِيَامِي فِيهِ قِيَامَ الْقَائِمَيْنِ وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِينَ وَ هَبْ لِي جُرْمِي فِيهِ يَا إِلَهَ الْعَالَمِينَ وَ اعْفُ عَنِّي يَا عَافِياً عَنِ الْمُجْرِمِينَ». درخواست بیداری از خواب غفلت و در آخر هم طلب عفو کند.

خداوند را در حالی بخوانید که به اجابتش ایمان داشته باشید

یکی از فرازهای مهم این دعا این است: وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِينَ ، خواب من را متنبّه کن، سیلی‌های تنبهیّه بزن تا من از خواب غفلت بیدار شوم. چرا؟ چون اگر این‌طور نشود، پیغمبر اکرم، محمّد مصطفی(صلّي اللّه عليه و آله و سلّم) فرمودند: «ادْعُوا اللَّهَ‏ وَ أَنْتُمْ‏ مُوقِنُونَ بِالْإِجَابَةِ، وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَا يَسْتجیب دُعَاءً مِنْ قَلْبٍ غَافِلٍ لَاهٍ»[1]، پروردگار عالم را بخوانید و به اجابت دعای خودتان هم ایمان داشته باشید. اگر بگویید: مگر می‌شود؟! شاید ...، حالا ...، اجابت نمی‌شود. انسان باید ایمان داشته باشد، بگوید: من در خانه‌ی کریم می‌روم.

یکی از چیزهایی که عرفای عظیم‌الشّأن به ما یاد دادند، این است که معنی یقین به اجابت دعا، این است: انسان باور کند که درب خانه‌ی کریم رفته است و محال است آن اکرم الاکرمین دعای او را مستجاب نکند. باور به اجابت دعا، اجابت می‌آورد.

لذا فرمودند: اوّلاً خداوند را در حالی بخوانید که به اجابتش ایمان داشته باشید، ادْعُوا اللَّهَ‏ وَ أَنْتُمْ‏ مُوقِنُونَ بِالْإِجَابَة. لذا آن کسی که ایمان به اجابت خدا دارد، می‌داند وقتی درب خانه‌ی جود (یا اجود الاجودین و یا اکرم الاکرمین) می‌آید، درب خانه‌ی جوادترین و کریم‌ترین آمده است. دیگر محال است انسان را رد کنند. اگر این حال را داشته باشد، معلوم است که اجابت برایش قرین است.

دعا از قلب غافل پذیرفته نیست

برای همین بعضی از اولیاء خدا وَ اعْلَمُوا را که در ادامه روایت آمده، وَ اعْلَمُوا تنبیهیّه و انذاریّه می‌دانند که می‌فرمایند: وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَا يَسْتجیب دُعَاءً مِنْ قَلْبٍ غَافِلٍ لَاهٍ. بدانید خداوند دعا را از قلب غافل و بی‌توجّه نمی‌پذیرد. برای همین باید دعای روز اوّل را هر روز بخوانیم، چون در آن‌جا آمده: وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِينَ.

لذا هر لحظه‌ی این ماه مبارک رمضان، موقع اجابت دعاست. ولی شب‌های جمعه ماه مبارک نور فوق کل نور و کالیلة القدر است. آن موقع معلوم است که اولیاء خدا برای چه می‌گویند: از غروب شب جمعه‌ی ماه مبارک رمضان حتّی مطلع الفجر نخوابید و پلک بر هم نزنید.

معلوم است انسانی که فهمید امشب، مانند شب قدر است و فضیلت لیلة القدر را دارد، آن را از دست نمی‌دهد، مگر غافل. غافل، دعایش هم مستجاب نمی‌شود، لَا يَسْتجیب دُعَاءً مِنْ قَلْبٍ غَافِلٍ لَاهٍ.

دعای اولیاء خدا از ماه رجب برای رسیدن به ماه مبارک و درک شب‌های قدر

اولیاء خدا تا قبل از ماه رجب المرجّب برای طول عمرشان دعا نمی‌کردند، امّا وقتی ماه رجب المرجّب می‌شد، در دل شب، دست بر زیر محاسنشان می‌بردند و با حال زار و گردن گج می‌گفتند: خدا! حالا که محبّت و بزرگواری و عنایت کردی و جان من را نگرفتی و من را وارد به رجب المرجّب کردی (چون آغاز، رجب المرجّب است که توضیحاتش را قبلاً بیان کردم)، عنایت کن توفیق درک ماه مبارک رمضان را هم بده و من را زنده نگاه دار.

کنز خفیّ الهی، آیت الله مولوی قندهاری(اعلي اللّه مقامه الشّريف)، می‌فرمودند: آیت الله العظمی سیّد ابوالحسن اصفهانیف آن سیّد عظیم‌الشّأن و مرجع یکّه‌تاز بارها می‌فرمودند: یک دلیل دعای اولیاء خدا برای زنده ماندن تا ماه مبارک، لیلة القدر است. یعنی همه‌ی این‌ها می‌خواستند در ماه مبارک رمضان بیایند تا به اوج ماه مبارک، لیلة القدر برسند.

شب قدری، قبل از شب‌های قدر!

پروردگار عالم قبل از وقوع لیلة القدر باز لیلة القدرهایی را در ماه مبارک قرار می‌دهد. آن هم شب جمعه‌ی ماه مبارک رمضان که کالیلة القدر است. تمام همّت اولیاء خدا به این بود که بتوانند لیلة القدر را درک کنند؛ چون لیلة القدر خیر من الف شهر است و چه می‌دانیم که چیست؟ کما این که به پیامبرش فرمود: نمی‌دانی، و ما ادریک ما لیلة القدر. ولی اولیاء خدا، شمّه، رایحه و رشحاتی از رشحات الله تبارک و تعالی به مشام، جان و روحشان وارد شده بود، لذا به این مطلب ادراک داشتند که شب‌های جمعه ماه مبارک رمضان، مانند شب قدر است. لذا باید خیلی دقّت کرد و غفلت نکرد، برای همین بسیار بگویید، حتّی در قنوتتان هم بگویید: «اللَّهُمَ‏ اجْعَلْ‏ صِيَامِي‏ فِيهِ‏ صِيَامَ الصَّائِمِينَ وَ قِيَامِي فِيهِ قِيَامَ الْقَائِمَيْنِ وَ نَبِّهْنِي فِيهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِينَ وَ هَبْ لِي جُرْمِي فِيهِ يَا إِلَهَ الْعَالَمِينَ وَ اعْفُ عَنِّي يَا عَافِياً عَنِ الْمُجْرِمِينَ». هر چه این دعا را بخوانید، کم است.

ما یک چیزی به گوشمان می‌خورد، امّا نه من که نوار هستم و دارم فرمایشات اولیاء خدا و عرفای عظیم‌الشّأن را عرض می‌کنم، درک می‌کنم و نه جسارتاً شما عزیزان، تعارف نداریم، ما فقط یک چیزی به گوشمان می‌خورد. فقط تعداد قلیلی هستند که درک می‌کنند، همان‌ها که قرآن فرمود: و قلیل من عبادی الشکور. آن‌ها هم هر کدام به اندازه وسع وجودی خودشان یک چیزهایی را درک می‌کنند.

لذا بیان کردم وقتی رجب المرجّب می‌شود، اولیاء خدا دست بر زیر محاسن خود می‌برند و می‌گویند: خدا! ما را به ماه مبارک رمضان برسان و بیان کردند: عمده‌ی درخواستشان برای این است که به لیلة القدر برسند، حالا امشب که کالیلة القدر است، یعنی خدا یک لیلة القدری را جلو می‌اندازد و کسی که غافل است، درک نمی‌کند.

بزرگان شب جمعه ماه مبارک رمضان را قدر می دانستند

مرحوم ابوی(اعلي اللّه مقامه الشّريف) در ماه مبارک رمضان خیلی کم این طرف و آن طرف می‌رفتند، امّا به خصوص شب جمعه، نه مهمانی را می‌پذیرفتند و نه خودشان سفره‌ای می‌انداختند که افطاری بدهند. تازه معمول این است که شب جمعه، چون فردایش تعطیل است، انسان راحت‌تر است و بهتر می‌تواند استراحت کند، هم خانواده راحت‌تر است و هم خود انسان راحت‌تر است، امّا ایشان انجام نمی‌دادند. دلیل و برهانش هم همین است.

خیلی جالب است من این را در بعضی از بزرگان، از جمله آیت‌الله مولوی قندهاری هم دیده بودم که ایشان هم این کار را می‌کردند و هیچ موقع دعوت در شب جمعه ماه مبارک رمضان را نمی‌پذیرفتند تا آن حال اتّصال از بین نرود. ای بسا لقمه اثر بگذارد و آن شب که کالیلة القدر است، آن حال مناجات و دعا از دست برود که حیف است - این‌ها نکات مهمّی است، شوخی نگیریم - مگر چند شب جمعه در ماه مبارک رمضان داریم؟! مگر تضمین گرفتیم که حتّی تا شب جمعه آینده زنده باشیم؟! مگر تضمین گرفتیم که ماه مبارک رمضان دیگر زنده باشد؟! حالا بیاید و مفت از دست بدهد؟!